Tasarımsal düşünce pek çok alanda yenilik getirmeyi amaçlar ve bu nedenle karşılaşılan problemlere yenilikçi bakış açışı getirmeye çalışır. Bilim ve akılcılığı kullanarak ortaya çıkan sorunların bütüncül ve empatik bir biçimde değerlendirilmesini hedefler. İnsanların duyguları, ihtiyaçları, davranışları ve motivasyonlarına vurgu yapar. Yaratıcılık içerikli tüm çalışmalar için geçerli bir düşüncedir.
Tasarımsal düşüncede sorgulama tekniği, problemi yeniden çerçevelendirme tekniği, beyin fırtınası tekniği, prototipleme tekniği ve pratik bir yaklaşım oluşturma tekniği en çok kullanılan tekniklerdir. Bir soruna karşı kullanılan bu insan temelli teknikler; bireylere bilgilerin sistematik biçimde değerlendirilmesi, öğrenme, öğretme ve uygulama noktasında destek olur.
Tasarımsal düşünce nedir?
Yöntemlerini araştırmaya geçmeden önce tasarımsal düşünce nedir, ne değildir, buna bir bakalım. İngilizceden Türkçeye çevirilirken farklı ifadelere de dönüştüğünü görebileceğiniz “design thinking” terimini biz tasarımsal düşünce olarak kullanıyoruz.
Tasarımsal düşünce, bir durum ya da olaya ilişkin değişik ve görünür olmayan alternatif ve çözüm önerileri sunan etkileşimsel bir süreçtir. Bir ürün ya da hizmete ilişkin bir anlayış oluşturur. Farklı ve alışagelmişin dışında düşünme olarak ifade edilebilir. Zihinde varolan bir soruna karşı kalıp dışı (‘out of the box’) bir düşünme olarak algılanabilir. Karşılaşılan sorunlara karşı bireyi çevreleyen düşüncelerden kurtulma konusunda yol gösterir. Çünkü insanlar geleneksel düşünce biçimlerine göre hareket etme eğilimindedirler. Bilindik ve alışılagelmiş düşüncelere meydan okumayı gerektirir.
Tasarımsal düşünce yöntemleri nelerdir?
Tasarımsal düşüncede beyin fırtınası, tersine beyin fırtınası, lotus çiçek diyagramı, değerlendirme, SWOT analizi, SCAMPER yöntemi, prototip oluşturma, yolculuk haritaları gibi yöntemler kullanılır. Bu yöntemlere yakından bakalım:
Beyin fırtınası, geniş bir çözüm havuzu oluşturmak için farklı fikirlerin tartışılmasıdır. Beyin fırtınasında önemli olan husus, olumsuz yorum ya da yargıların sunulmamasıdır.
Tersine beyin fırtınası, bireyin başkası gibi düşünerek fikir üretmesidir. Soruna çözüm yolları üretilmesinden daha çok soruna neden çözüm üretilmediğinin irdelenmesi önemlidir.
Lotus çiçek diyagramı, birden fazla düşüncenin ortaya çıkması ve farklı seçeneklerin kullanılarak en iyisine ulaşılmasını hedefler. Ortaya ulaşılmak istenen hedef yazılır, etrafına da en iyi düşünceye götürecek siğer düşünceler yazılır.
SWOT analizi, bir durum ya da konunun güçlü yanları, zayıf yanları, oluşacak fırsatlar ve tehditlerin değerlendirilmesini sağlar.
SCAMPER yöntemi, 7 faktöre dayalı olarak bir durum ile ilgili düşünme tekniğidir. Yer değiştirme, birleştirme, uyarlama, değiştirme, başka amaçla kullanma, yok etme, tersine çevirme ya da yeniden düzenlemeyi içerir.
Prototip oluşturma, bir fikrin oluşturulmasından önce onun en ilkel biçiminin oluşturulmasıdır.
Yolculuk haritaları yönteminde bireyler hizmeti kullananların temel amacını tanımlar, haritalarla onların deneyimlerini takip eder.
Tasarımsal düşünce bugün pek çok farklı iş kolunun yanı sıra akademide de çok etkili bir yaklaşım haline geldi. Uygulamalı eğitimin önem kazandığı, Maker hareketinin güçlendiği, üretimin alternatif yollara girdiği bir dönemde tasarımsal düşünce metotlarının herkese yol gösterdiği çok açık.
