Bir yere yetişmek için aceleyle yürürken birinin size ihtiyacı olduğunu gördünüz. Ne yaparsınız? Bazen en doğru kararı vermek biraz zor olabilir. Bizim insanlar olarak karar vermekte zorlandığımız durumlarda robotlar ne yapar? Robotların seçim yapma becerisi var mı? Robotlar ileride kazılmış çukuru görmediği zaman bir adamı uyarabilir mi?
Açıkçası henüz değil. Robotlar hala birinin tehlikede olduğunu ya da bir şeye ihtiyaç duyduğunu fark edemiyor. Ancak, çok yakında bunu başarabilecekler gibi gözüküyor. Son zamanlarda robot geliştiriciler yönünü felsefeye çevirdi. Bu bağlamda robotlara doğru ile yanlışı, yani etiğin ne olduğu öğretmeye çalışıyorlar.
Yapılan pek çok çalışma robotların etik bir şekilde karar vermeyi öğrenebileceğini gösteriyor. Bu şekilde robotlar insanlarla daha farklı bir iletişim geliştirebilecek ve insanlar için daha büyük fayda sağlayabilecekler.
Speedy adlı robotun etik bilgileri ilham verici
1942 yılında çıkan bir bilim kurgu hikayenin kahramanı robot Speedy, robot geliştiricilere bu konuda fikir veriyor. Speedy üç temel kurala göre programlanmış:
- Robotlar bir insana zarar vermezler ve bir insanın zarar görmesine izin vermezler.
- Robotlar, ilk kurala karşı gelmemek koşuluyla insanların sözünden çıkmazlar.
- Robotlar ilk iki kurala karşı gelmemek koşuluyla kendileri korumalıdırlar.
Ancak, son derece basit gözüken bu üç kural bile yeterince basit değil. Farklı koşullar altında robotlar bu kurallara göre ne yapacaklarına karar vermekte zorlanabilir. Seçimleri yeterince etik olmayabilir. Etik karar vermek için daha derin bir analize ihtiyaç var. Bu nedenle günümüzün bazı robot geliştiricileri, bunun yerine robotlara etik davranış becerisi kazandırmaya karar verdi.
Bunun için en uygun yöntem, robotların farklı koşullar altında doğru şeyi yapan insan örneklerini gördükten sonra kendi kurallarını geliştirmesi. Örneğin, bu fikir başarıyla uygulanırsa, köpek gezdirmekten sorumlu bir robot, eve köpeği kaybetmiş halde geri dönerse köpeğin sahibine neler olduğuna dair bilgi vermek zorunda olduğunu bilecek. Elbette, köpeği kaybetmemesi gerektiğini bildiği için bunun için elinden geleni yapmış olacak.
Elbette burada bahsettiğimiz robot, bunun neden olduğunu düşünmeyecek ve köpek kaybolduğunda bir üzüntü hissetmeyecek. Yalnızca gözlemleyerek öğrenecek ve bir program olarak doğru ve yanlış seçenekleri ayırt etme becerisine sahip olacak.
